Van 1,5 meter naar 1,5°C

Blog uit de serie 'Energie-eyeopeners', geschreven door lector Jeike Wallinga

Waar denk jij aan als ik het woord ‘anderhalf’ zeg? Vast aan de anderhalvemetersamenleving. Een term die inmiddels symbool staat voor het bestrijden van het coronavirus. Maar vandaag – op de dag van de duurzaamheid! – wil ik het over die andere ‘anderhalf’ hebben: namelijk de 1,5°C. De maximale temperatuurstijging die wij als mensen aankunnen. Hoe verhoudt de 1,5 meter zich tot de 1,5°C als we naar onze toekomst kijken? Want bedenk je: een vaccin zet straks hopelijk een streep door die 1,5 meter! Om die 1,5°C te behalen zijn wijzelf, inclusief ons gedrag, uiteindelijk hét medicijn.

In Nederland hebben we nu al moeite – met ‘slechts’ 1,1°C temperatuurstijging – om droogte, hitte, hevige neerslag en de vele andere gevolgen van klimaatverandering het hoofd te bieden. De kans is erg groot dat bij een nog hogere temperatuurstijging het landijs straks instabiel wordt en de zeespiegel meters gaat stijgen. Gaan we bijvoorbeeld over de 1,5°C heen – denk aan een stijging van 2,0°C – dan worden nog eens 420 miljoen (!) extra mensen regelmatig getroffen door extreme hittegolven. En met zeespiegelstijging, verzilting en overstromingen in zicht, ontstaan er plots kritieke situaties in kwetsbare omgevingen, zoals kleine eilanden, laag liggende kusten en delta’s. Daarom dus die 1,5°C-grens! 

Het klimaat in lockdown 

De ambitie om de opwarming van onze aarde te beperken tot maximaal 1,5°C betekent dat we nú aan de slag moeten. Aan de slag? Ja! En wel op een manier die misschien nog het meest lijkt op de inzet die we in maart, april en mei met z’n allen opbrachten om het coronavirus onder controle te krijgen. Ik wil niet pleiten voor een lockdown van maanden om het klimaat te redden – het klimaat schiet weinig op met zulke tijdelijke dips in de uitstoot van broeikasgassen – maar wel voor een enorm urgentiebesef.

En met urgentie bedoel ik het besef dat de bijdrage van eenieder die op onze aardbol rondloopt – elke maand, iedere week en op elke dag – uiteindelijk telt in de 15 jaar die we nog hebben om de uitstoot van broeikasgassen écht naar 0 te brengen. Precies hetzelfde besef dat je nu eigenlijk hebt als je met een verkoudheid thuisblijft, omdat je de consequenties kent én begrijpt. En dat we daar met z’n allen bewust bij stilstaan, bijvoorbeeld op een dag als deze. Zodat deze dag – de dag van de duurzaamheid 2020 – een week, een maand, een jaar én een decennium inluidt waarin de uitstoot van broeikasgassen begint te dalen, en te dalen en nog veel verder begint te dalen… tot 0.

Aan de slag dus! 

En dit kan alleen als de manier waarop onze economie werkt, onze manier van leven en waar we van dromen voorgoed veranderen. Er is dus geen één vaccin die de verdere opwarming een halt toeroept. Dus zijn er bewuste(re) keuzes nodig! Door ons allen! Omdat we niet op korte termijn klimaatneutraal kunnen vliegen, vliegen we bijna helemaal niet meer. Omdat kleding niet klimaatneutraal gemaakt kan worden, kopen we alleen wat we echt nodig hebben en dragen we het niet 7 maar wel 70 keer!

Klinkt dat overdreven? Voor sommigen misschien wel. En daar ligt volgens mij een belangrijke taak van het onderwijs: de harde feiten over duurzaamheid een prominente(re) plek geven. En op basis van die kennis gezamenlijk aan de slag gaan. Aan de slag om samen tot goede oplossingen te komen die de wereld stap voor stap duurzamer maken. Want van die 1,5 meter, daar willen we ooit weer vanaf. Die 1,5°C als maximale opwarming is juist een positieve doelstelling die we met z’n allen moeten zien te bereiken!

Tips voor bewuste boodschappen

Tot slot een aantal tips voor jouw duurzame bijdrage waar je vandaag al mee kunt beginnen! 

• Een maaltijd met rundvlees leidt tot veel meer CO₂-uitstoot dan een maaltijd met bijvoorbeeld kip. Bedenk ook dat kaas en andere zuivel niet aan planten groeit, maar dat daarvoor runderen nodig zijn. Deze dragen qua uitstoot ook flink bij aan de uitstoot van CO₂.
• Zeker in dit seizoen is er veel verse groente en fruit verkrijgbaar uit ons eigen land. Als je lokaal geproduceerde (plantaardige) producten koopt, scheelt dat weer boten en vrachtwagens die CO₂ uitstoten.
• Wil je nog een stapje verdergaan? Bedenk dan ook dat intensieve landbouw eraan bijdraagt dat de effecten van klimaatverandering versterkt worden. Bijvoorbeeld doordat er verdroging optreedt omdat de bodem minder goed water kan vasthouden. En doordat er soja uit Zuid-Amerika geïmporteerd wordt (ten koste van het regenwoud) om vee (bij te) voeren.
• En dan hebben we het nog niet eens gehad over het energiegebruik in de keuken zelf! Gebruik je een snelkookpan of een hooikist(opent in nieuw tabblad) (slow-cooking van vroeger) om gas/elektra te besparen? Kun je aardappelen en groente samen in één pan koken? Zet je je eieren op met koud water?(opent in nieuw tabblad) En een oven… die hoef je meestal niet voor te verwarmen(opent in nieuw tabblad) voor een goed resultaat. 

Meer inspiratie nodig? Neem hier(opent in nieuw tabblad) een kijkje voor advies op het gebied van duurzamer eten. Of hier(opent in nieuw tabblad), mijn persoonlijke favoriet, over hoe je boodschappen direct bij de boer kunt doen.