Van sanctie naar reductie: het kán met 15% minder aardgas

Blog uit de serie 'Energie-eyeopeners', geschreven door lector Jeike Wallinga

Urgent: 15% minder gas gebruiken

De Russische invasie in Oekraïne is afschuwelijk. En ook ik vraag me af wat ik kan doen. Ik kan luid en duidelijk mijn steun uitspreken aan de Oekraïense bevolking, waaronder mijn Oekraïense vrienden én geld overmaken. Dat doe ik ook. Maar ik zie ook twijfel, bijvoorbeeld als ik kijk naar de reactie van Nederland als het gaat over sancties, doordat 15% van het aardgas dat we in Nederland gebruiken uit Rusland afkomstig is. Want ook hierdoor raakt deze oorlog alle inwoners van Nederland direct. De vraag is wat we hier van vandaag op morgen aan kunnen doen? Ik zeg: niet langer aarzelen en niet blijven afschuiven en dralen: we gaan het samen met 15% minder aardgas doen.

Van vandaag op morgen 15% minder?

Morgen direct minder aardgasverbruik betekent dat we ons niet al wikkend en wegend én dus al dralend en talmend kunnen verlaten op investeringen met doorlooptijden, terugverdientijden en andere economische afwegingen. En ook sluiten we hierdoor een zogenaamd waterbed-effect uit. Dit houdt in dat als je op één gedeelte van een matras duwt, het water gewoon doorstroomt naar een ander deel van het matras. In het geval van opeens 15% minder aardgas, betekent dit – analoog hieraan – dat we energie uit aardgas niet willen vervangen door elektriciteit, omdat we dan indirect weer aardgas gebruiken om dit op te wekken in een elektriciteitscentrale. Het zorgt er dus voor dat we teruggeworpen worden op ons eigen gedrag: als professional, als burger én als consument. Kortom, dat we daadwerkelijk ons gedrag, onze productie en onze consumptie moeten aanpassen. 

Onderdeel van de energietransitie

Het wegvallen van 15% aardgas, hoe verontrustend de oorzaak ervan ook is, stimuleert ons dus eigenlijk om aan de slag te gaan met ‘besparen’: een onderdeel van de energietransitie dat niet altijd de aandacht krijgt die het verdient. En het besparen van aardgas – in de categorie fossiele brandstoffen een relatief schone bron – levert rechtstreeks minder uitstoot van CO2 op. Zogezegd kan de crisis in Oekraïne, hoe graag we deze ook zouden zien opgelost, toch ook een positief effect hebben. In ieder geval als het aankomt op onze pogingen de uitstoot van broeikasgas sterk te verminderen.  

Wat kunnen we doen?

Een uitputtende lijst van ander gedrag dat leidt tot fors minder aardgasgebruik voor professionals, consumenten en burgers ga ik hier niet geven. Maar als je nu bereid bent om écht bij te dragen, omdat je aardgas uit Rusland in het kader van een oorlog op Europees grondgebied nu onverantwoord vindt, denk dan eens aan het volgende:

Thuis

• Een dikke trui aan, buitenverlichting uit net als ‘lampen voor de gezelligheid’ en de verwarming 2 of 3 °C lager. Koud? Kom in beweging!
• Al 10 keer voorgenomen en nooit gelukt: korter douchen. Dan is nu het moment!
• Een legpuzzel maken of een spelletje doen: verzin vooral iets zonder internet(data). Minder datagebruik betekent dat er minder energie voor datacentra nodig is. En dan meteen computer, tablet en telefoon uit.

Op het snijvlak van consumeren en produceren

Of bedenk eens wat er allemaal niet hoeft, als je je glaasje fris vervangt door een glas water uit de kraan. Geen fabriek die hoeft te draaien, geen aanvoer van grondstoffen, geen flessen schoonmaken, geen ritje naar de supermarkt, geen afval. Het gaat niet allemaal op aardgas, maar levert uiteindelijk wel een grote afname van de CO2-voetafdruk op. Hoe groot? Meer dan 99,5% volgens sommige bronnen. En zo zijn er wel meer voorbeelden waarbij minder verpakking en minder bewerking veel energie- en aardgasbesparing opleveren. Even googelen kan je daarbij verder helpen.

Ik realiseer me daarbij uiteraard wel dat er velen in Nederland zijn die al op een dergelijke spaarzame wijze met hun verwarming, elektriciteitsgebruik en boodschappen omgaan – zeker nu – omdat de energierekening voor hen al niet te betalen was en nu zeker niet meer te betalen is. Deze groep mensen moeten we niet dwingen om minder energie te gebruiken voor verwarming, maar in staat stellen hun energierekening te blijven betalen.

Tot slot

En zullen we dan gelijk maar afspreken dat – nu de winkels weer allemaal zonder restrictie open mogen – dat een dichte deur de standaard is? Scheelt een hoop warmte die niet vervliegt. Gastvrijheid met een win-win