Bedrijfsopvolging is een familiezaak

Boerenfamilies leven in een onzekere tijd. Door de stikstofcrisis zit de sector op slot en door de inflatie zijn de productiekosten flink gestegen. In de huidige turbulente tijd is het dan ook heel verleidelijk om de gesprekken over bedrijfsopvolging nog maar even uit te stellen. 'Toch is dat niet verstandig’, zegt onderzoeker dr. Bart Hoogeboom van het Expertisecentrum Familiebedrijven. Volgens hem zijn goede familiegesprekken juist heel hard nodig om het bedrijf toekomstbestendig te houden.

Samen met acht andere onderzoekers en met behulp van vijftien agrarische families bracht hij de afgelopen twee jaar de belangen en behoeftes in kaart bij bedrijfsopvolging. Het project leverde veel inzichten op. Ze zijn gebundeld in het werkboek ‘Bedrijfsopvolging is een familiezaak’. 

Harmonieuze overdracht

‘Een agrarische bedrijfsopvolging is niet alleen een juridische, fiscale en financiële zaak, maar bovenal een familieaangelegenheid, waarbij emotionele binding en betrokkenheid een belangrijke rol spelen’, schrijft lector Familiebedrijven Judith van Helvert in het werkboek.

‘Het werkboek is enerzijds bedoeld ter preventie van problemen en kan veel ‘gedoe’ bij bedrijfsopvolging verminderen of zelfs voorkomen, maar is vooral ook heel verrijkend voor de familierelaties’, licht Bart Hoogeboom toe. ‘Voor  een harmonieuze overdracht is het familiegesprek essentieel. Het kan families dichter bij elkaar brengen. Het werkboek biedt daarvoor veel handvatten.’

Rol van partner onderschat

Uit de interviews met de agrarische families blijkt dat er vaak nog ‘oud zeer’ blijft hangen na de bedrijfsopvolging, omdat niet-opvolgers of partners niet actief zijn betrokken bij het proces. Een belangrijke conclusie is volgens Bart Hoogeboom dat de rol van de partner nog wel eens wordt onderschat. ‘In de nieuwe generatie bestaan de meeste boerengezinnen uit tweeverdieners. In die zin bestaat de traditionele agrarische sector niet meer. De partner heeft in veel gevallen zijn of haar eigen carrière en een druk sociaal leven, waardoor boerengezinnen er vaak een ingewikkelde agenda op nahouden. Daar wordt door de overdragende ouders niet altijd bij stil gestaan. Sterker nog, het wordt regelmatig als vanzelfsprekend gezien dat de partner zich aanpast aan het bedrijf. Daardoor voelt de partner zich niet gezien of gehoord. De verschillende familiebelangen in de huidige agrarische sector dwingt families om met elkaar in gesprek te gaan. Met behulp van het werkboek kunnen families hun wensen, behoeften en verwachtingen verkennen en elkaar uitdagen individuele en gezamenlijke behoeften te bespreken.’

Zelf aan de slag

Het werkboek is onderverdeeld in de thema’s ‘wonen en samenleven, ‘in gesprek gaan en blijven’, ‘delen en gunnen’, ‘samenwerken en ondernemen’ en ‘klaarstomen en loslaten’. De inzichten, ervaringen en voorbeelden die worden beschreven nodigen families uit om zelf aan de slag te gaan met verschillende opdrachten, om zo sterker en zelfredzamer te worden. Het conflictstijlenspel en het kwaliteitenspel geven een speelse tint aan de opdrachten en leveren tegelijkertijd hele waardevolle informatie over elkaars perspectief op. ‘Het belang van elk familielid doet ertoe’, vinden de onderzoekers. ‘Bij een overdracht gaat het namelijk niet alleen maar over het zakelijke deel, maar juist ook over vaders en moeders en hun ‘oude dag’, over verhuizing, over overnemende en niet-overnemende kinderen en hun partners, over hun erfenis en over de thuisbasis waar ze opgroeiden.’

Werkboek bestellen?

Het werkboek is te verkrijgen als hardcover en in pdf:

• Plaats je bestelling voor de hardcover via familybusiness@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad).
• Ga naar de digitale versie van het werkboek(opent in nieuw tabblad). 

Meer weten over dit onderwerp?
Of over het werkboek?

Mail dan naar b.hoogeboom@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad) of bel 0884697379(opent in nieuw tabblad), LinkedIn(opent in nieuw tabblad).