Passief bouwen: energiezuinig vanaf het ontwerp

Energietransitie begint met energie besparen. En dat begint volgens lector Energietransitie, Jeike Wallinga, aan de tekentafel waar bouw- en renovatieplannen worden gemaakt. ‘Het is niet óf isoleren óf een warmtepomp óf zonnepanelen als losse maatregel. Bij passief bouwen kijk je naar een geïntegreerde aanpak van bouw- en installatietechniek.’ Ze is aanjager van de nieuwe cursus Passiefhuis Ontwerp & Constructie, vanaf 6 april 2023 voor het eerst in Nederland te volgen op hogeschool Windesheim. 

Wat gebeurt er als je bij het ontwerp van een woonhuis, schoolgebouw of bedrijfspand rekening houdt met de kracht van de zon in zomer en winter? Dan heb je bijvoorbeeld aan een kleinere installatie genoeg om het gebouw te verwarmen. En heb je nagedacht over hoe je in de zomer de zon kunt weren. ‘Onze zomers worden steeds warmer. Een quick fix lijkt nu om folie op de ramen aan te brengen, waardoor de zon minder warmte de woning in kan brengen. Maar daarmee houd je ook in de winter de zon buiten. Terwijl hij dan belangrijk is om energie te besparen’, geeft Jeike als voorbeeld. ‘Met een overstek boven zuidramen houd je de zon buiten als hij ’s zomers hoog staat, terwijl je de winterzon de kans geeft om er onderdoor te komen en je huis te verwarmen. Gratis.’

Samenspel van bouw- en installatietechniek

Bouwen en renoveren op een betaalbare manier, waarbij vanaf de eerste schetsen rekening wordt gehouden met energiezuinigheid: dat is de droom van lector Energietransitie Jeike Wallinga. De cursus is een eerste stap in de goede richting om die droom te verwezenlijken. Vijf maanden lang krijgen professionals uit de bouw- en installatiesector de kans zich te verdiepen in de materie van passief bouwen. ‘Het gaat om het afstemmen van bouwkundige en installatietechnische maatregelen, het samenspel van isoleren, ventileren, zonnewarmte en verwarmen. Uiteindelijk bepaalt dit hoe je een comfortabel leefklimaat bereikt’, legt Jeike uit. ‘Als je aan de voorkant kunt zorgen dat de energiebehoefte hiervoor lager is, dan heb je daar de gehele levensduur van het gebouw profijt van.’

Geen high tech snufjes

Volgens Jeike benaderen wij de bouw nu te versnipperd. Isoleren is bijvoorbeeld niet de heilige graal als opzichzelfstaande maatregel. ‘Of denk aan zonnepanelen. Die liggen op je dak, maar hebben in feite niets te maken met hoe je een gebouw energiezuinig maakt en houdt’, zegt Jeike. ‘Rechtstreeks de warmte van de zon gebruiken is veel efficiënter dan een zonnecel ooit kan zijn. Passief bouwen is de leer van het energetisch optimaal ontwerp. Je creëert een stabiel binnenklimaat waardoor je met minimale installaties kunt volstaan. In de cursus leer je alles over gezonde en energiezuinige ventilatie, maar ook over passende verwarmingsprincipes en de dimensionering ervan. Het draait bij ons niet om het aanleren van vernieuwende high tech snufjes, maar om kijken naar wat je in het ontwerp kunt doen om zo min mogelijk energie te hoeven te gebruiken. En om bouwfouten voorkomen. Want hoe meer we isoleren, hoe belangrijker de bouwfysica.’

Voor nieuwbouw en renovatie

Het is voor het eerst dat de cursus in Nederland in het Nederlands wordt gegeven. Cursisten krijgen na het volgen van de cursus een internationaal erkend certificaat van het Passive House Institute. ‘In Duitsland zijn ze hier bijvoorbeeld al veel verder mee’, zegt Jeike. ‘Ik hoop dat de cursus eraan bijdraagt dat betaalbaar energiezuinig bouwen én renoveren in Nederland normaal wordt. Want het draait niet alleen om nieuwbouw, de principes van passief bouwen gelden ook voor renovatie. Het zou mooi zijn als deze manier van werken denken en werken veel breder verspreid is in Nederland. Op dit moment zijn maatregelen om energie te besparen niet optimaal op elkaar afgestemd, waardoor we in de praktijk minder energiezuinig zijn dan we zouden willen.’

Wat en wanneer? 

De cursus Passiefhuis Ontwerp & Constructie start op 15 februari 2024 en omvat tien lesdagen op de campus van hogeschool Windesheim in Zwolle. Hij wordt verzorgd door doorgewinterde passiefhuis-experts van Kennisinstituut KERN. Als onderdeel van de cursus bezoek je een bouwproject waarin de principes van passief bouwen worden toegepast. Lector Energietransitie Jeike Wallinga: ‘Er is voldoende animo om de cursus van start te laten gaan, maar er is nog plek voor een beperkt aantal extra deelnemers! Ik hoop dat passief bouwen voor hen een sleutel vormt tot kennis om betere ontwerpen te maken die energetisch gezien toekomstbestendig zijn.’

Meer weten?

Kijk voor vragen over de cursus Passiefhuis Ontwerp & Constructie op onze opleidingspagina:

Opleidingspagina Passiefhuis Ontwerp & Constructie

Of neem contact op met:

• Jeike Wallinga, lector Energietransitie
   j.wallinga@windesheim(opent in nieuw tabblad)
• Allard Welmers, Senior Accountmanager Leven Lang Ontwikkelen
  ac.welmers@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)