Begeleiding naar werk van kwetsbare jongeren met een diploma loont

Het project ‘Houd ze in het vizier!’ onderzoekt de effecten van een betere begeleiding van psychisch kwetsbare jongeren met een diploma naar een baan. Een gesprek met associate lector en projectleider Joost van der Weide van het lectoraat Sociale Innovatie over de inzichten die dit sympathieke project biedt.    

Waar gaat het in dit project om?

‘Het gaat bij ‘Houd ze in het vizier!’ om de problematiek van jongvolwassenen met een diploma die psychisch kwetsbaar zijn en daarom moeilijk een baan vinden of vasthouden. Het zijn talentvolle jonge mensen die bijvoorbeeld bipolair, ADHD, of een andere diagnose hebben die binnen het spectrum van de neurodiversiteit valt. Je kunt zeggen dat hun hersenen wat anders werken, waardoor ze meer moeite hebben om een baan te vinden, zich aan te passen, of zich moeilijk kunnen handhaven in een werksituatie omdat ze bijvoorbeeld heel erg op impulsen aanslaan. Het betreft een relatief hoog opgeleide groep met een afgeronde hbo- of mbo4-opleiding. Deze groep groeit en dat is mede een gevolg van onze veeleisende samenleving. De druk wordt steeds hoger en het maken van keuzes in een steeds individualistischere omgeving is voor deze jongeren erg lastig. Begeleiding naar hun diploma is best goed geregeld, maar daarna houdt het meestal op. Het resultaat is dat ze onterecht buiten de boot vallen en dat hun talenten onbenut blijven. Vanuit het lectoraat en met het project willen we zowel de jongeren als de werkgevers ondersteunen om zo een inclusievere arbeidsmarkt mogelijk te maken.’

Welke inzichten biedt het project?

‘Het project ‘Houd ze in het vizier!’, dat mede door financiële steun van de Provincie Overijssel is opgezet, is in de eerste plaats een verkenning, een onderzoek naar de perspectieven van deze groep jongvolwassenen en die van de werkgevers. We spraken met ruim dertig jongeren en met leidinggevenden, soms ook HRM-mensen en kregen zo een goed beeld van wat goed gaat en wat beter zou kunnen. En wat blijkt? Het loont voor organisaties om heel talentgericht te werken en een psychologisch veilige omgeving te creëren waar mensen die anders zijn, anders doen en anders denken, zichzelf kunnen zijn. Werkgevers zijn graag bereid om zo’n omgeving te bieden, maar vinden dit vaak ook nog heel lastig. Voor hen heeft het voordelen om talentvolle mensen binnen te halen. Alleen willen ze graag weten hoe ze het dan vervolgens moeten aanpakken. Hoe geef je een kwetsbare werknemer een veilige plek binnen je organisatie? Een werkgever wil bijvoorbeeld weten hoe hun reguliere werknemers goed met hem of haar kunnen samenwerken. Voor iemand met een vorm van autisme die een opdracht krijgt, is het misschien heel normaal om maar te blijven doorvragen. Dat kan irritatie geven, maar als je weet dat het voor die persoon een voorwaarde is om goed werk te kunnen leveren, dan kijk je er heel anders tegenaan.’     

Hoe kan een werkgever daarmee beginnen?

‘Je kunt als werkgever de zaak al vanaf de vacaturetekst anders inrichten zodat ook deze groep met kwetsbaarheid zich uitgenodigd voelt om te reageren. Want in een flink opgetuigd functieprofiel ligt al een eerste hobbel. Zodra je teksten algemener maakt, minder zwaar maakt en alleen de basiseisen benoemt, krijg je deze mensen eerder in beeld. Vervolgens kun je de sollicitatiegesprekken meer laten draaien om het in kaart brengen van de talenten. Je draait het dan in feite om: je vertrekt niet vanuit een functieprofiel maar zegt: met welke jongere heb ik te maken en welke verantwoordelijkheden en taken kan ik deze persoon geven. Wij willen werkgevers ondersteunen door te laten zien hoe het kan.’

Hoe belangrijk is de rol van de Provincie Overijssel?

‘De Provincie is heel belangrijk geweest vanuit het belang dat zij hecht aan deze groep en vanwege de financiële ondersteuning van het project. Werk is een belangrijk middel om zelfredzaam te zijn in de samenleving, om je identiteit te ontwikkelen en om mee te doen. Daar heeft de Provincie zich hard voor gemaakt en dat heeft enorm geholpen om de problematiek aan te jagen, om het zichtbaar te maken en er onderzoek naar te kunnen doen. Daar zijn we nu nog volop mee bezig. Als zo’n initiatief er niet is en met additioneel geld mogelijk wordt gemaakt, dan gebeurt het niet. Daarin is de Provincie heel belangrijk. Talent benutten is tevens een belangrijk punt op de regionale Human Capital Agenda en daarnaast maakt de krapte op de arbeidsmarkt het nog belangrijker. Voor deze jongeren is het belangrijk dat ze niet van de radar verdwijnen, maar bij iemand terecht kunnen als het even niet gaat en daarna weer mee kunnen doen. Als je je talent kan benutten en aangesproken wordt op de positieve bijdrage die je kan leveren, dan is de kans vele malen groter dat het goed met je blijft gaan.’  

Werkbezoek van Roy de Witte

Tijdens het werkbezoek van gedeputeerde Roy de Witte van de Provincie Overijssel lichtte bestuursvoorzitter Inge Grimm toe hoe belangrijk praktijkgericht onderzoek is bij het realiseren van een inclusievere arbeidsmarkt. Tijdens de toelichting op de projecten ‘Houd ze in het vizier!’ en ‘Sterk aan het Werk’ door Joost van der Weide en Marc Hilbrands, ontstond een interessant gesprek tussen Roy de Witte en de jongvolwassenen die live en online aanwezig waren. Hun praktijkverhalen maakten plotseling heel voorstelbaar wat er in de praktijk gebeurt én wat er nodig is om hun talenten tot hun recht te laten komen. Irene vertelt dat ze architect wilde worden maar de diagnose ME kreeg. Inmiddels studeert ze HRM, mogelijk gemaakt door goede begeleiding. Voor haar is autonomie, het zelf in kunnen delen van haar tijd, wegens de grilligheid van haar ziekte onmisbaar. Dat vraagt om vertrouwen van een werkgever.

Of het verhaal van Johan, met de diagnose MS die na een lange worsteling blij is met een passende en uitdagende baan van zestien uur bij het UMC in Utrecht. Hij benadrukt het gat waar je in kunt vallen als je nog geen baan hebt gehad en nog bij je ouders woont. Een bijstandsuitkering leek hem aanvankelijk het hoogst haalbare. Of Jelmer die vertelt over de stress die hij ervaart zodra er iets van hem wordt gevraagd, terwijl hij zelf vindt dat hij het moet kunnen. Het leidt bij hem tot slapeloze nachten, zich ziek voelen waardoor hij soms genoodzaakt is om afspraken af te zeggen.

Uit elk afzonderlijk verhaal blijkt de noodzaak dat er een andere benadering nodig is om de talenten van deze jongeren te benutten én hoe belangrijk het is om je welkom te voelen. Roy de Witte sprak zijn bewondering uit voor de openheid waarmee de jongeren over hun kwetsbaarheden vertelden. Hij benadrukte dat hun problematiek zijn aandacht heeft en dat ze hem in de toekomst persoonlijk mogen benaderen voor vragen, suggesties of ideeën. De Provincie wil als werkgever hier ook meer aan gaan doen en dat leidde tot concrete vervolgafspraken tussen de projectleiders en de Provincie.

Lees meer over het project ‘Houd ze in het vizier!’