‘Succes toepassing technologie in de zorg is gebaat bij het maken van bewuste keuzes’

Technologie binnen de zorg is bezig aan een snelle opmars. Die tendens heeft in het werkveld de behoefte gecreëerd aan een nieuw type professional. De Associate degree (Ad) Zorg en Technologie speelt op die behoefte in. Een vraaggesprek met Loes Bulle die vanuit haar achtergrond als onderzoeker bij het lectoaat ICT-Innovaties in de Zorg en docent Verpleegkunde onder meer vertelt over het aandeel van onderzoek in de opzet van deze nieuwe opleiding.

Waarom deze opleiding?

‘De opleiding is in eerste plaats een antwoord op de behoefte in het werkveld aan professionals die de technologietransities op de werkvloer kunnen begeleiden. Mensen die hun collega’s enthousiast kunnen maken voor de toepassing van technische hulpmiddelen, maar ook de kennis en het inzicht hebben om daarin goede keuzes te maken. Het op afstand monitoren van patiënten, slimme sensoren, de opmars van AI: het zijn slechts enkele voorbeelden van het snel uitdijende aanbod aan techniek dat tot de beschikking staat van onze zorgprofessionals.’

Welk voordeel heeft het om onderzoek te betrekken bij een nieuwe opleiding?

‘Ik zie ons aandeel vooral in het toetsen van de inhoud aan de laatste stand van zaken op het gebied van de wetenschap en de ontwikkelingen in de praktijk. Er wordt op technologisch gebied heel veel ontwikkeld en dat brengen wij niet alleen in kaart, maar we kijken ook naar de effectiviteit ervan en naar de manier waarop we technologie daadwerkelijk in de praktijk kunnen inzetten. Zo geeft de input van onderzoek mede richting aan deze opleiding.’

Wat zijn jouw bevindingen?

‘De ontwikkelingen op technologisch gebied gaan erg snel en organisaties schaffen van alles en nog wat aan. De implementatie van die technische hulpmiddelen loopt vaak niet soepel. Uit ons onderzoek blijkt dat de meeste spullen die organisaties aanschaffen in de kast verdwijnen en niet of sporadisch worden gebruikt. Een logische vraag is dan ook hoe je mensen zover kunt krijgen dat ze die techniek wél inzetten, zonder daarbij te willen pushen. De vraag wat een cliënt nodig heeft, een afdeling, een organisatie, staat altijd centraal. De behoeften op verschillende niveaus. Uit onderzoek blijkt dat je mensen in je organisatie moet hebben die een voortrekkersrol kunnen vervullen, die de spin in het web kunnen zijn. Vervolgens kijken we naar wat er nodig is om iemand die spin in het web te laten zijn. Met andere woorden professionaliseren door het opleiden van een bepaald type professional. Professionals op de werkvloer die technologie als aandachtsgebied hebben en interesse hebben in die materie en deze ook verder willen brengen. Voor het opleiden van dat type professional is deze Ad ontwikkeld.’ 

Waarom is het zo moeilijk om techniek te implementeren?

‘De wil om techniek te gebruiken is er vaak wel en dat verklaart ook de bereidwilligheid om te investeren in technologie. Het is na de aanschaf vaak moeilijk om te bepalen bij wie en wanneer je iets inzet. Wanneer heeft een stuk techniek een meerwaarde? Om een voorbeeld te geven: als iemand onrustig is leren we om muziek op te zetten, maar je zou ook kunnen kiezen voor een robotkat. Dat vraagt om alertheid en de bereidheid om daar moeite voor te doen. Het heeft geen zin om die producten te kopen, ergens neer te leggen en te wachten tot ze gebruikt worden. Er moet een visie en strategie zijn om die technologie te omarmen en te gebruiken. Een van onze studenten werkt bij een organisatie waar ze hulp bieden aan mensen met aangeboren hersenletsel. Daar hebben ze een uitleenservice opgezet. Ze kijken wat iemand nodig heeft en er gaat iemand mee om het technische hulpmiddel bij mensen thuis te installeren. Om maar aan te geven wat er allemaal nodig is om die techniek te gebruiken. Een uitleen, de bemensing ervan, de kennis en het toezicht, kan bij elkaar al gauw oplopen tot enkele fte’s. Zo’n stap moet je als organisatie dus heel bewust zetten en dat vraagt om middelen en soms zelfs om een organisatieverandering. De kans op succes is dan wel groter.’

Is dat wat nog beter kan? De bereidheid van organisaties om er tijd voor vrij te maken?

‘Vaak wel. Het is natuurlijk ook complex voor organisaties om te bepalen waar ze op moeten inzetten. De technologie die er is, verandert continu en het aanbod groeit: VR, AI, het data-gedreven werken. Ook de vragen die daarmee samenhangen veranderen voortdurend. Neem iets wat zo simpel klinkt: het vervangen van incontinentiemateriaal. Dat materiaal is voorzien van een chip en kun je vervangen na een signaal. Uit het gebruik ervan kun je patronen afleiden, waar je als professional je handelen op kan afstemmen. Dat gebeurt nu nog niet. Meestal gebeurt het vervangen ervan ook ‘s ’nachts na handmatige controle. Dan zou je kunnen zeggen: hoe mooi is het als je het materiaal net iets eerder kan vervangen zodat we de nachtrust van cliënten niet verstoren. Zoiets kun je per cliënt in kaart brengen en daar moet je de tijd voor nemen. Er is dus altijd iemand nodig die zoiets op zich neemt. En daar zit vaak het probleem: het uitroosteren om dit soort taken uit te voeren. Het adopteren van techniek vraagt vaak ook om andere werkwijzen en het doorbreken van routines. Ook daarin kan onderzoek een rol spelen zodat we op basis daarvan kunnen zeggen: dit is nodig om onze studenten op te leiden.’

Hoe trots ben je op het resultaat?

‘Heel trots, op het team, maar ook op de basis die we hebben gelegd van waaruit we kunnen schakelen: wat is actueel, welke lesvormen zijn geschikt. De thema’s staan stevig en de actualiteit kunnen we er telkens opnieuw in verwerken, zoals bijvoorbeeld de ontwikkelingen op het gebied van AI. Wat vandaag wordt aangeboden daar kunnen de studenten morgen mee aan de slag.’ 

En de toekomst?

‘Ik hoop dat de opleiding uiteindelijk niet meer nodig is en dat technologie binnen opleidingen als Social Work en Verpleegkunde volledig zal worden geadopteerd. Voor het werkveld hoop ik dat er meer ruimte komt voor flexibiliteit en creativiteit. Veel verpleegkundigen die afstuderen krijgen in hun eerste baan nog al eens te horen: zo doen we het al jaren. Ik hoop dat die houding er wat uitgaat en dat we vanuit onderzoek en methodieken meer kunnen innoveren. Een mooi voorbeeld vind ik het ontwerpgericht onderzoek waarbij je met elkaar aan de slag gaat en waarvan je tijdens een onderzoek al resultaten kunt zien. Ik zie het heel vaak: zodra je met een groep echt aan de slag gaat, zie je dat er iets wordt aangeboord en dat mensen enthousiast worden. Ik hoop dat die vorm van samenwerking en interactie meer gangbaar wordt.’

Je vindt hier meer informatie over de Ad Zorg en Technologie

Lees ook dit artikel over de totstandkoming en achtergronden van de Ad Zorg en Technologie  

.