Een meesterlijke reflectietool

Een terugblik vanuit eigen perspectief 
Een gazetracker, oftewel een soort bril die volgt waar je naar toekijkt en vervolgens de beelden vanuit eerste perspectief opneemt, bestaat al langer. Toch wordt de tool tot nu toe nauwelijks in het onderwijs, laat staan het bewegingsonderwijs, gebruikt. “In een gymles gebeurt veel. Kinderen bewegen fanatiek en staan niet stil. Daardoor is het lastig om te zien wat er nu eigenlijk allemaal gebeurt,” begint Mariëtte. Daarnaast ziet ze dat reflecteren of teruggrijpen op een voorval soms lastig is. “Feedback op bijvoorbeeld aankomende docenten wordt vaak achteraf gegeven. Waar je met een rekensom concreet aan kunt wijzen waar het anders had gemoeten, is dat met een les bewegingsonderwijs waarin je een situatie moet omschrijven moeilijker. Heb je  eigenlijk wel de kinderen gezien die tijdens de uitleg niet goed opletten, de leerlingen die moeite met de activiteit hebben of op een andere manier extra aandacht nodig hebben? Het bespreken van de les is daardoor lastig.” Met die gedachte zou je kunnen zeggen dat een camera ook genoeg doet: die kan immers ook bewegend beeld opnemen. Toch is dat niet zaligmakend. “Een camera geeft een mooi beeld, maar met de gazetracker kunnen we veel specifieker kijken. Ineens is er de mogelijkheid om een les terug te kijken vanuit eerste persoon en zie je terug waar je op dat moment naar keek. Dat maakt het heel interessant om samen te reflecteren,” vertelt de onderzoekster. 
 

De gazetracker als reflectietool
Mariëtte zit niet stil en gaat aan de slag. Inmiddels wordt de gazetracker tijdens praktijklessen bewegingsonderwijs getest. Verschillende docenten hebben tijdens hun les de speciale bril opgehad en konden naderhand hun les terugkijken. De reacties zijn positief: “Doordat we terugkijken vanuit het perspectief van de docent, keert een docent echt terug naar het moment. Het is makkelijker om te bedenken wat je dacht en waarom je bepaalde handelingen hebt uitgevoerd wanneer je het exacte beeld terugziet. Daarnaast zie je ook direct terug waar je naar gekeken hebt en hoe je gehandeld hebt in een situatie. Je hoeft het niet meer te omschrijven, maar je kunt het concreet terugzien.” Mariëtte gaat hier verder op in: “Juist omdat tijdens een les bewegingsonderwijs leerlingen zoveel bewegen, is het lastig goed in beeld te krijgen waar je allemaal mee bezig bent. De gazetracker laat ook zien waar een docent niet naar gekeken heeft. En ook dat kan juist heel waardevol zijn tijdens de reflectie!”
 

Leren vanuit een docentenperspectief
“Studenten van de opleiding Lichamelijke Opvoeding staan al snel voor de klas. Natuurlijk worden ze daar op voorbereid, maar in de opleiding is er nauwelijks aandacht voor waar je naar moet kijken tijdens het lesgeven,” vertelt Mariëtte. Er wordt meer vanuit gegaan dat je al doende vanzelf leert waar je naar moet kijken. De vraag is of dit ook daadwerkelijk zo gaat. En hoe mooi zou het zijn als we dit proces kunnen versnellen of verbeteren. “We hebben inmiddels ook testen gedaan om te kijken of we verschillen zien tussen docenten die al jaren lesgeven en docenten in opleiding. En die zijn er!” Het meest opvallende voorbeeld, zijn de verschillende handelingen die beide groepen doen. “We zien uit de eerste resultaten dat een docent die al jaren lesgeeft, een breder palet heeft aan interventies. Waar een beginnende docent voornamelijk dezelfde handelingen uitvoert, varieert de doorgewinterde vakleerkracht makkelijker. Denk bijvoorbeeld aan het beter zien of aanvoelen wanneer een compliment, standje of extra hulp bieden helpt. En dat terwijl ze niet duidelijk naar andere dingen kijken tijdens het lesgeven. Dus ze kijken niet echt anders, maar ze zien wel andere dingen. En dat wordt tijdens het terugkijken en reflecteren op de beelden wel duidelijk,” legt Mariëtte uit. Mogelijkheden genoeg om met een nieuwe blik een les bewegingsonderwijs onder de loep te nemen!