Nieuwe mbo-keuzedeel geeft inzicht in 63% van alle bedrijven

Hoewel 63 procent van alle bedrijven in de provincie Overijssel een familiebedrijf is, is de aandacht hiervoor binnen het economieonderwijs gering. Een nieuw mbo-keuzedeel ‘Het familiebedrijf’ verandert dit. Judith van Helvert-Beugels, lector Familiebedrijven bij Windesheim en initiatiefnemer van het keuzedeel, legt uit hoe de nieuwe leerstof studenten beter voorbereidt op een toekomst in die omgeving.

‘Een familiebedrijf gedraagt zich anders dan een niet-familiebedrijf. Voor studenten is dit vaak niet duidelijk’, legt Judith uit. ‘Dat komt omdat in veel opleidingen geen onderscheid wordt gemaakt tussen de twee. Studenten hebben daardoor geen oog voor de specifieke uitdagingen van familiebedrijven. En ze zien hierdoor ook niet wat er aantrekkelijk is aan familiebedrijven. Het gaat er vaak om meer dan alleen het maken van winst. Familiebedrijven zoeken een balans tussen financiële welvaart en niet-financiële welvaart, zoals het welzijn van de medewerkers, duurzaamheid en betrokkenheid bij de gemeenschap.’

Wat familiebedrijven typeert

Brede welvaart

Deze zogenaamde ‘brede welvaart’ is voor veel familiebedrijven vanzelfsprekend en niet iets van de laatste jaren. ‘Dit komt omdat ze vaak sterker geïntegreerd zijn in hun omgeving en meer betrokken zijn bij de medewerkers. Het bedrijf Nijland Cycling van de familie Nijland in Heeten is daar een typisch voorbeeld van. Dat is een bedrijf dat sterk maatschappelijk betrokken is door het product dat ze maken: fietsen voor mensen met een beperking. En ze werken met mensen uit de omgeving met een afstand tot de arbeidsmarkt.’

Belangen

Daarnaast spelen er andere belangen in familiebedrijven. ‘Beslissingen in familiebedrijven worden nooit alleen op financiële gronden genomen. Niet-financiële doelen zoals het welzijn van de verschillende stakeholders en het continueren van de nalatenschap van de familie spelen een net zo belangrijke rol. Het menselijk en duurzaamheidsaspect weegt zwaarder,’ aldus Judith.

Besluitvorming

Het dagelijks reilen en zeilen is ook vaak anders. ‘Beslissingen worden niet alleen anders gemaakt, maar vaak ook aan de keukentafel in plaats van in de vergaderzaal op het bedrijf. Dat maakt een familiebedrijf soms wendbaarder dan een niet-familiebedrijf. Maar hoe ga je daar het best mee om als je deel bent van de familie maar niet in het bedrijf werkt? En wat als je niet een familielid bent en je op maandagochtend de beslissing als voldongen feit op je bord krijgt? Wat zijn de voordelen van werken bij een familiebedrijf en waar kunnen familiebedrijven nog in groeien?’

Rollen

Ook worden bepaalde rollen vaak tegelijkertijd door dezelfde persoon worden vervuld en dat maakt de dynamiek in een familiebedrijf anders. ‘Werknemers zijn niet alleen collega’s maar kunnen óók familieleden zijn. Je baas is soms ook je moeder of je collega’s zijn broers van elkaar. En de rollen van eigenaar en directeur worden vaak door één persoon vervuld, die zowel verantwoordelijk is voor het dagelijkse management als voor de strategische beslissingen. Dit heeft invloed op de dynamiek en daar kan je je op voorbereiden met dit keuzedeel.’

Het keuzedeel

Dit keuzedeel is gericht op het werken in een familiebedrijf. Studenten leren over hun eigen rol daarbinnen. Bijvoorbeeld als opvolger, niet-familiaire medewerker of als externe betrokkene. Daarnaast leren ze over de kansen en mogelijkheden voor een toekomst in het familiebedrijf.

Impact

Door een nieuwe generatie studenten te voorzien van specifieke kennis over familiebedrijven, worden zij beter voorbereid om als gelijkwaardige gesprekspartner op te treden binnen deze bedrijven. Die kennis is vooral nuttig voor opvolgers en studenten die later in of mét een familiebedrijf gaan werken.’ Bedrijven zijn enthousiast dat er eindelijk meer aandacht komt voor de specifieke dynamiek van familiebedrijven. ‘De mkb’s die ik hierover peilde, waren ontzettend enthousiast. De leerstof schept een realistisch beeld van familiebedrijven en draagt bij aan een positief imago van ondernemerschap,’ aldus Judith.

Samenwerking hbo-onderzoek en mbo-onderwijs

De ontwikkeling van het nieuwe keuzedeel komt tot stand dankzij de samenwerking tussen hogeschool Windesheim en Landstede MBO en staat qua omvang ongeveer gelijk aan een hbo minor. De inhoud is gebaseerd op vijftien jaar onderzoek vanuit het Expertisecentrum Familiebedrijven, de grootste onderzoeksgroep op dit gebied in Nederland. ‘Ons onderzoek is erop gericht om praktijkgerichte kennis te leveren die ondernemers direct kunnen gebruiken. Bijvoorbeeld over besluitvorming, opvolging en reputatiemanagement. Dit sluit ook mooi aan op de toekomstige beroepspraktijk van studenten.’

Elke student bij Landstede MBO kan vanaf november 2024 dit keuzedeel kiezen. ‘En sinds dit collegejaar kan elke mbo school dit keuzedeel gaan aanbieden!’