Waarom Ad’s volgens Jacco Vonhof de toekomst van het onderwijs zijn

Door tekorten, een andere kijk op leren en werken, en technologische ontwikkelingen op bijvoorbeeld het gebied van artificial intelligence (AI), komen er nieuwe vragen vanaf de arbeidsmarkt. Hogeschool Windesheim probeert daar antwoorden op te vinden. Bijvoorbeeld met behulp van associate degrees (Ad’s), een tweejarige hbo-opleiding die het praktische van het mbo combineert met het theoretische van het hbo. Jacco Vonhof, ondernemer en voorzitter van MKB-Nederland, is enthousiast en sprak er met ons over tijdens het ad-congres dat Windesheim op 3 april organiseerde. 

Waarom ben je zo enthousiast? 

Ik vind het als Zwollenaar altijd eervol als ik door Windesheim gevraagd word om te spreken over welk onderwerp dan ook, maar dit is een thema dat wij als midden- en kleinbedrijf zelf ook belangrijk vinden. Dus je zou kunnen zeggen dat het ook een beetje eigenbelang is. Veel ondernemers hebben behoefte aan mensen met hbo werk- en denkniveau. Maar voor een bachelordiploma moet iemand vier jaar studeren en voor een Ad-opleiding twee jaar. Terwijl je als je klaar bent bij beide hbo-werkdenkniveau hebt.

Wat mijn achterban betreft – dat zijn dus bedrijven met gemiddeld zeven werknemers in alle sectoren – is de uitstroom van het hbo en de universiteit gelijkwaardig. De ene opleiding is wat theoretischer en de ander iets praktischer, maar het is beide hoger onderwijs. De meeste mkb’ers hebben vooral behoefte aan praktisch opgeleide mensen. De ontwikkeling van ad’s, die het theoretische van hbo’s met het praktische van de werkvloer in het bedrijfsleven combineren, is dus wat ons betreft een heel goede ontwikkeling. Je ziet het ook op de arbeidsmarkt. Wat daar nodig is zijn mensen die praktisch zijn en de uitvoering doen. De kraptesectoren zitten allemaal in dat beroepenveld. 

Maar het is ook belangrijk dat Ad’s zich richten op zij-instromers. Mensen die in hun werk tot de conclusie komen dat er nu andere vaardigheden worden gevraagd dan toen ze afstudeerden. Of dat het beroep dat ze uitoefenen over een tijdje misschien wel helemaal niet meer bestaat. Die mensen krijgen nu signalen dat ze zich moeten ontwikkelen. Ook voor die grote groep werkende mensen is het interessant om duaal een Ad-opleiding te gaan volgen. Dus ook voor hogescholen zelf bieden ad’s mogelijkheden. Het duurt altijd even met dit soort ontwikkelingen, maar je ziet nu al grote aantallen studenten op ad-opleidingen. 20.000 studenten, begreep ik al, en een groei van gemiddeld 10 procent per jaar. Daarom is het goed dat er nu extra aandacht wordt besteed aan Ad’s. 

Waarom juist nu? 

Dit soort ontwikkelingen hebben vaak tijd nodig. En vaak zijn er hele disruptieve gebeurtenissen nodig voor ze de grote groep bereiken. Ik denk dat nu zo’n gebeurtenis gaande is. We snappen allemaal een beetje wat artificial intelligence (AI, red.) is, iedereen kan een beetje spelen met ChatGPT. Ik denk dat veel mensen zich daardoor op dit moment achter de oren krabben. Door AI inzien dat iets anders het werk beter kan doen dan zij en zich afvragen of hun werk straks nog wel bestaat. In bepaalde beroepsgroepen zullen mensen tot de conclusie komen van niet. Ik hoop dus maar dat deze mensen proactief zijn. Dat ze gaan nadenken over wat ze hierna gaan doen. En zichzelf fit houden voor de arbeidsmarkt. Want die baan voor het leven, dat weten we al een tijdje, die bestaat niet meer. 

Maar ook voor ondernemers hebben deze ontwikkelingen gevolgen. Zij zullen ook moeten investeren in mensen. Doen ze dat niet, dan betekent dat dat hun medewerkers straks niet meer kunnen werken, omdat het werk dat ze nu doen er straks niet meer is. Ik hoop daarom dat die veranderende arbeidsmarkt zorgt voor meer aandacht voor alternatieve opleidingstrajecten. Dat we meer gaan nadenken over hoe je opleidingen faciliteert voor zowel de fulltime student als voor de parttime student, maar ook voor de zij-instromers. Als je dat allemaal goed doet, dan denk ik dat dit een belangrijk antwoord is op de vraagstukken rondom een leven lang ontwikkelen. 

Wat verwacht je op dit gebied van Windesheim? 

Ik vind dat Windesheim op dit gebied een voorbeeldschool is. Windesheim is al heel lang bezig goed te kijken wie de stakeholders zijn, het gesprek aan te gaan met de omgeving. Ook bij opleidingen en lectoraten worden veel ondernemers betrokken. Maar wat heel erg zou helpen is het aanbod vergroten. Dus ervoor zorgen dat elke opleiding ook een ad-variant krijgt en belangrijker nog: een duale Ad-variant. Het is dan ook nodig na te denken vanuit de behoefte van die nieuwe duale student die zich aanmeldt en waarschijnlijk al eerder een opleiding heeft gevolgd. Die heeft een heel ander leven dan de student die net zijn havo of zijn vwo heeft afgemaakt. 

Ik zou ook goed kijken naar de bewegingen die je ziet op de arbeidsmarkt. Er zijn natuurlijk tekorten in de zorg, in de maakindustrie en bij alles wat met de energietransitie te maken heeft. Dus ik zou zeggen: beschouw AI als een harde reset en bedenk waar we straks overschotten gaan zien. 

Deze regio heeft een hele andere arbeidsmarkt dan bijvoorbeeld Limburg of Eindhoven of Noord-Nederland. Je ziet hier bijvoorbeeld een sterke ontwikkeling van e-commerce, met Wehkamp als grootste partij. Misschien moet je dat wel omarmen als regio en zeggen ‘we willen nog sterker en groter worden’, want we hebben het talent en we hebben de arbeidsplekken. Maar als je naar de toekomst van de regio Zwolle kijkt, zul je als school ook iets moeten met landbouw, zorg en energietransities/klimaatadaptatie, want ook op die gebieden gebeurt veel. Dus je weet dat daar vragen gaan komen. En hoe ga je die beantwoorden? Vooral door in dialoog te gaan met de branches. 

Ad-opleidingen kunnen hier een belangrijke rol in spelen. Want dan heb je het ook over mensen die al werken en willen bijleren. Of mensen die tegelijkertijd willen werken en leren, zoals mijn dochter, die hier aan Windesheim een Ad-opleiding e-commerce volgt. Of jonge mensen die al breed zijn opgeleid in het mbo en specifiek een ad-opleiding willen volgen om hbo werk- en denkniveau te krijgen. Die groepen kunnen heel veel dingen al, maar kunnen met behulp van een Ad de skills leren om een vervolgstap te maken. Ik denk dat dit een deel van de toekomst van het onderwijs is.

Wat is een associate degree?

Een associate degree, ook wel Ad genoemd, is een 2-jarige erkende hbo-studie die de praktijk met de theorie verbindt. Een Ad-opleiding is niveau 5, dat is tussen hbo-bachelor (niveau 6) en mbo (niveau 4) in.

Een associate degree is dé opleiding als je praktisch ingesteld bent en meer wil dan je nu doet. Of je nou havist, vwo'er, mbo'er of zij-instromer bent.

Lees hier meer over Ad's