'De krapte op de arbeidsmarkt vraagt om maatwerk'

De arbeidsmarkt is volop in beweging en dat vraagt om flexibiliteit in de manier van opleiden. Lector Menno Vos van het lectoraat Leven Lang Ontwikkelen van Windesheim onderzoekt hoe organisaties het leervermogen van medewerkers kunnen versterken. Hij ziet daarin een belangrijke rol weggelegd voor meer maatwerk, bijvoorbeeld in de vorm van een Associate degree-opleiding (Ad).

Waarom is het eigenlijk belangrijk dat mensen zich blijven ontwikkelen?

De krapte op de arbeidsmarkt is op dit moment een heet hangijzer. In heel veel sectoren is weinig personeel te vinden. Het gevolg daarvan is dat veel ondernemers denken: hoe moeten we in godsnaam dan toch het werk gedaan krijgen. Een deel van de oplossing zit in slimmer investeren in de mensen die je al in huis hebt, zodat ze hun werk goed kunnen blijven doen en ook mee kunnen bewegen in de veranderende eisen van werk. Dan heb je het dus al heel snel over het thema leven lang ontwikkelen en mensen in ontwikkeling zetten. Uit verschillende onderzoeken weten we inmiddels dat je die ontwikkeling niet oplegt door continu te benadrukken dat het moet omdat je anders de boot mist, maar probeert aan te haken op de innerlijke drijfveren van mensen. Je moet dus een soort balans weten te vinden tussen wat mensen zelf leuk vinden om te ontwikkelen (en wat ze kunnen) en wat de organisatie nodig heeft. Dan komt talent beter tot wasdom. En dat in ontwikkeling zetten van mensen kun je op verschillende manieren doen. Nog te vaak wordt er alleen gedacht in formele opleidings- en trainingstrajecten, met een one size fits all-benadering. Dus elke verpleegkundige diezelfde zware agressietraning, terwijl we weten dat er enorme verschillen zijn in de mate van agressie tussen afdelingen. De kracht ligt juist bij aandacht voor maatwerk.

Hoe bereik je dat maatwerk?

Door transities ‑ denk aan digitalisering, energietransitie, circulaire transitie ­‑ zie je dat de skills die nodig zijn steeds sneller veranderen. Dus dat je je steeds sneller moet aan kunnen passen. Enerzijds ligt er veel potentie om meer op de werkplek te leren, maar aan de andere kant vragen dit soort cruciale veranderingen in banen en functies ook om het ontwikkelen van andere skills die je niet zo maar kunt opdoen in het dagelijkse werk. En daar is een rol weggelegd voor Ad’s. De regio Zwolle is van oudsher vooral een mbo-regio, met vooral veel praktisch opgeleiden, maar je ziet dat heel veel banen nu vergen dat er bepaalde skills doorontwikkeld worden. Denk bijvoorbeeld aan digitaliseringsvaardigheden. Ad’s sluiten heel mooi aan op die transitie.

Voor wie is dat interessant?

Een ad is denk ik met name interessant voor de mbo-geschoolde die terughoudend is om een volledige hbo-opleiding te doen. Je maakt het eigenlijk gewoon iets kleiner. En dat is natuurlijk sowieso een beetje de trend die je ziet. Dat een heel opleidingstraject niet voor iedereen is weggelegd of bij iedereen de voorkeur geniet. En dat je dat veel meer in kleine stukken gaat hakken, zoals Ad’s, of in nog kleinere eenheden zoals microcredentials.

Je ziet in de bouw de ontwikkeling naar meer circulariteit opkomen. Dat vraagt een andere manier van denken over hoe dingen gebouwd moeten worden. Daar moeten mensen dus ook in meegenomen worden. Veel bouwsystemen en technische eisen worden complexer, dus het werk vraagt andere, complexere vaardigheden. Tegelijkertijd zie je een beweging gaande dat een deel van het werk simpeler wordt door bijvoorbeeld de ontwikkeling naar meer prefab bouwen. De vraag is dan: wat ga je met die mensen doen? Daar ligt een enorme uitdaging, omdat dat middelste deel een beetje weggeslagen wordt. Want je hebt enerzijds de handjes nodig voor de prefab, wat minder complex is, en aan de andere kant worden systemen complexer en wil je dus aan opscholing doen met en deel van je personeel. Dat past ook wel een beetje in de ontwikkeling van wat in het onderwijsland gaande is. Dat we steeds meer dingen modulair gaan aanbieden, veel meer toegespitst op wat iemand nodig heeft.

Hoe verwacht je dat dat zich zal ontwikkelen de komende jaren? Wordt het onderwijs steeds flexibeler?

Ja, dat is een goede vraag, want hoe flexibel kun je zijn? Want onderwijs is natuurlijk meer dan alleen skills verzamelen. Het gaat ook over bildung en persoonlijke ontwikkeling. En dat vraagt soms ook gewoon om tijd en rijping. Dus daar zal denk ik altijd behoefte aan blijven. Dus ik geloof heel erg in een systeem waarbij je ‘en-en’ hebt. Voor sommige mensen is zo’n langer traject juist goed. Je moet dus beide aanbieden. Ik verwacht daarom niet dat over tien jaar alles in microcredentials of losse modules gevat is. Maar ik denk wel dat talent beter benut kan worden als je aandacht hebt voor de diversiteit in behoefte van hoe mensen zich willen ontwikkelen.

Wat is een associate degree?

Een associate degree, ook wel Ad genoemd, is een 2-jarige erkende hbo-studie die de praktijk met de theorie verbindt. Een Ad-opleiding is niveau 5, dat is tussen hbo-bachelor (niveau 6) en mbo (niveau 4) in.

Een associate degree is dé opleiding als je praktisch ingesteld bent en meer wil dan je nu doet. Of je nou havist, vwo'er, mbo'er of zij-instromer bent.

Lees hier meer over Ad's