'We vonden het Boschhuis gewoon op Funda'

PROTO is het jaarlijks evenement in Zwolle waar zowel afstuderende mbo- en hbo-studenten als  professionals in de kunst en vormgeving hun werk aan het publiek tonen. Studenten Jonas en Aron vormen een goed op elkaar ingespeeld tandem van de opleiding Bouwkunde. Ze werkten tijdens hun studie al veel samen en hebben dat ook gedaan tijdens hun afstudeerproject rond de transformatie van het Boschhuis tot zorghotel. Het resultaat is te bewonderen op locatie 15 bij Perron 038.

Ze moesten tot de bodem gaan om alle aspecten rond hun project, de transformatie van een voormalig sanatoriumgebouw in Nunspeet, te doorgronden en tot een oplossing te brengen. Het resultaat is een indrukwekkend ontwerp dat niet alleen recht doet aan de historie van een tot de verbeelding sprekend historisch gebouw, maar ook aan de nieuwe bestemming die zij ervoor bedachten. Als het aan Jonas en Aron ligt, krijgt het Boschhuis in Nunspeet de functie van zorghotel. 

Hoe kwamen jullie aan het Boschhuis?

Aron: ‘We wilden als afstudeeropdracht graag een transformatieproject doen. Dus gingen we zoeken naar leegstaande panden op internet en stuitten toen bij Funda op het Boschhuis. Dat pand sprak ons direct aan, ook vanwege de geschiedenis ervan als sanatorium.’

Jonas: ‘We vonden het een ideaal pand voor een transformatieproject en het voldeed aan de criteria die onze studie stelt, namelijk een ontwerp maken van rond de 3000 m2 totaal. Het leek ons ons een uitdaging om daar een stukje additie (nieuwbouw) aan toe te voegen. Dat brengt interessante vraagstukken met zich mee zoals de vraag hoe het Boschhuis zich moet verhouden tot de additie.’

Waarom een zorghotel?

Aron: ‘De maatschappelijke betekenis die het gebouw had wilden we graag overnemen, het zorgen voor mensen is de basis geweest van het oorspronkelijke ontwerp en wij vinden het mooi om dat gedachtengoed in ons ontwerp voort te zetten. Een zorghotel zien we als een plek voor recreatie, revalidatie en ontspanning.’

Jonas: ‘Het gebouw was een sanatorium en het was de bedoeling dat een verblijf in het Boschhuis de gezondheid van zieke of zwakke kinderen zou verbeteren. Het idee dat je er vitaler vandaan moest komen dan je erin ging, hebben we als uitgangspunt genomen. In een tijd waarin de vergrijzing toeneemt, neemt ook de behoefte toe aan mooie plekken waar mensen kunnen revalideren en nazorg krijgen.’

Hoe is het ontwerp tot stand gekomen?

Aron: ‘Vanaf het begin kwamen er heel vragen bij ons op en het leuke is dat we vanaf het moment dat we het Boschhuis bezochten, de antwoorden bijna vanzelf kwamen. Een voorbeeld is de entree van het gebouw.‘

Jonas: ‘Toen het pand werd gebouwd benaderde je het vanuit het Zuidwesten. In een eeuw tijd is de omgeving totaal veranderd en ook de route naar het gebouw verlegd. Je gaat nu langs de achterkant naar binnen. Die verandering in gebruik gaf sturing aan ons ontwerp. De achterkant is nu voorkant en andersom.’

Aron: ‘We hebben de hoofdmassa met de oorspronkelijke entree van het gebouw, gespiegeld naar de achterzijde, waardoor het aanzien van het gebouw weer klopt met het gebruik.’

Jonas: ‘We hebben veel onderzocht, analyses gemaakt van het gebruik, de doelgroepen, rekening gehouden met het programma van eisen en zo zijn we steeds verder gekomen. Op den duur heb je dan je uitgangspunten geformuleerd en daar hebben we onze ontwerpen voortdurend aan kunnen toetsen. Dat is een heel belangrijk aspect bij het ontwerpen.’

Wat inspireerde jullie tijdens het ontwerpen?

Aron: ‘We zijn op zoek gegaan naar vergelijkbare projecten en die hebben ons zeker geïnspireerd. We hebben een pand in Amsterdam bezocht waar oud en nieuw op een mooie manier werd gecombineerd.’

Jonas: ‘Bij de transformatie van een gebouw en het ontwerpen van een additie, kun je bijvoorbeeld kiezen voor een groot contrast waarbij er bijna geen enkele relatie is tussen oud en nieuw. Wij hebben gekozen voor een neutraal gebouw dat in afmetingen schuil gaat achter het oorspronkelijke gebouw. Het pand hebben we gestript van allerlei overbodige en later  toegevoegde elementen, zodat het oorspronkelijke ontwerp weer tot zijn recht komt.’

Aron: ‘Het was een uitdaging om het gebouw weer volwaardig te maken. Wij hebben dat gedaan door het ontwerpen van extra dakkapellen, het wisselen van voor- en achterkant, de plaatsbepaling, vorm en de hoogte van de additie en het creëren van een transparant atrium.’

Wat is het geheim van jullie samenwerking?

Aron: ‘De samenwerking liep vanaf het begin heel goed. Ik tekende vroeger al heel graag en het leren ontwerpen bij Bouwkunde was voor mij een logische voortzetting. Jonas was al bezig geweest met een andere studie en zijn ervaring daar kwam goed van pas in onze samenwerking. Hij is goed in het overzicht houden op het proces en het organiseren.’

Jonas: ‘Voor mij was tekenen, ontwerpen en architectuur helemaal niet vanzelfsprekend. Ik ging na de havo naar de ALO in Groningen omdat ik graag sport, maar ik ontdekte tijdens een stage dat ik niet op mijn plek was te midden van leerlingen die ik geacht werd te motiveren om te sporten. Toen heb ik de overstap naar Bouwkunde gemaakt en vanaf het begin veel met Aron samengewerkt. Mijn projectervaring op hbo-niveau bleek heel handig. Aron is heel goed in het visualiseren en het steeds verder verfijnen van een ontwerp.’  

Hoe ziet de toekomst van het Boschhuis eruit?

Jonas: ‘Dat weten we niet, het pand is geen monument en in particulier bezit. Ons ontwerp blijft een fictief project, maar we zouden onze ideeën natuurlijk heel graag presenteren aan de eigenaren van het gebouw.’

Hoe ziet jullie toekomst eruit?

Aron: ‘Eerst afstuderen en ik wil op termijn verder studeren. Met de studie Bouwkunde ben je nog geen architect en die kant wil ik wel op. Dus ik ga waarschijnlijk een masteropleiding in die richting doen.’

Jonas: ‘Ik ga werken bij een architectenbureau en ik zou ook graag iets willen doen met het begeleiden van studenten. Eerst maar eens praktijkervaring opdoen en dan kijken wat er op dat  gebied mogelijk is.’

Wie mag jullie ontwerp niet missen?

Aron: ‘Iedereen die interesse heeft in architectuur en de transformatie van een gebouw. We hebben een bouwtechnisch gezien, veelzijdig ontwerp gemaakt en tot in de details uitgewerkt. Voor alle problemen die onderweg tegenkwamen hebben we oplossingen bedacht en dat is interessant om te zien.’

Jonas: ‘Ons ontwerp is ook interessant voor mensen die zijn geïnteresseerd in duurzame oplossingen. Dat was uiteindelijk de grootste uitdaging van ons project. Wij hebben in ons ontwerp het gebouw aan de binnenzijde geïsoleerd. Dat is heel complex wegens mogelijke condensproblemen. Het viel ons op dat er in de praktijk nog veel onduidelijk is over duurzaam renoveren.’

Tot slot: zijn jullie tevreden?

Jonas: ‘Het was op veel onderdelen heel uitdagend. Maar omdat je op zoveel specifieke onderdelen ingaat heb ik binnen dit project enorm veel geleerd. We hebben ook de wereld van de bouw beter leren kennen. Ik ben er trots op dat we iets heel vets hebben neergezet. We hebben een aantal problemen geconstateerd, de vraag gesteld: wat heeft dit gebouw nodig. En vervolgens geeft ons ontwerp daar antwoord op. Het grote plaatje klopt en is gebaseerd op onderzoek.’  

Aron: ‘Zeker, het was een uitdagend project en soms ook zwaar. Om vooruit te komen en grip te krijgen op het gebouw moesten we af en toe eerst een stapje terugdoen. Maar ik ben trots op het hele proces, ik heb er enorm veel van geleerd.’

Meer informatie over PROTO(opent in nieuw tabblad).