‘Ik dacht: ‘O, daar loop ik ook steeds tegenaan als moeder’’

In gesprek met: Svenja Büttner, senior-onderzoeker bij het lectoraat Jeugd & Media én moeder van vijf kinderen. ‘Media-opvoeding gaat bij ons thuis ook echt met vallen en opstaan. Er zijn een hoop dingen die ik eerder had willen weten. Dat maakt ons onderzoek ook zo belangrijk.’

Om maar met de deur in huis te vallen: is je interesse voor jeugd en media begonnen bij je eigen kinderen? 
Misschien is dat wel erg zwart-wit. Maar toen ik de vacature bij het lectoraat Jeugd & Media zag, dacht ik wel direct ‘O, daar loop ik ook steeds tegenaan als moeder’. Ik had allerlei dingen graag willen weten voordat mijn kinderen een mobiel of tablet kregen. Het is natuurlijk een hele nieuwe wereld met mogelijkheden én gevaren waar je niet omheen kunt. Ik kan me goed voorstellen dat ouders of verzorgers van kwetsbare kinderen, waar ik vooral onderzoek naar doe, daar ook tegenaan lopen. 

Ja, want waar doen jullie nou precies onderzoek naar?
Het lectoraat Jeugd & Media draagt bij aan het versterken van de mediawijsheid van professionals die met kinderen, jongeren en hun ouders werken. We vinden het belangrijk dat iedereen mee kan doen met media. We streven naar een inclusieve samenleving en dus ook naar een inclusieve digitale samenleving. 

Binnen ons onderzoek focus ik me op jongeren die om diverse redenen kwetsbaar zijn, bijvoorbeeld omdat ze een verstandelijke beperking of psychische problemen hebben. Deze jongeren lopen extra risico op het opdoen van negatieve ervaringen als ze media gebruiken. Beroepskrachten kunnen het lastig vinden om hen daarbij te ondersteunen en ook om de kansen te blijven zien die media deze jongeren kan bieden. 

Wat zijn deze risico’s en kansen zoal? 
Vorig jaar hebben we een reeks interviews gehouden met jongeren met een licht verstandelijke beperking (lvb). Zij gaven unaniem aan moeite te hebben met het inschatten van de betrouwbaarheid van online berichten Denk aan reclame, nieuws, en chatberichten. Dit brengt hen helaas in vervelende situaties. 

Daarom hebben wij, samen met onze partners in het werkveld en studenten het project ‘Nep Echt!’ opgezet. Onlangs is het project gehonoreerd. Dat betekent dat we hier de komende twee jaar mee aan de slag gaan. We gaan een app en een infographic ontwikkelen die de jongeren helpen de betrouwbaarheid van online informatie te duiden.

Praat je ook met je eigen kinderen over dit soort risico’s?
Wij hebben regelmatig gesprekken aan de keukentafel over hoe ieders ‘online-dag’ was. Dit gaat alle kanten op. Zo kwam ik erachter dat mijn dochter Netflixend op de fiets naar school zat en geen oog meer voor het verkeer had, terwijl mijn zoon er met hoofdpijn bij zat omdat hij de hele middag had gegamed bij een vriendje. Daar schrik je best van.

Ik had dit natuurlijk graag eerder willen weten, zodat ik mijn kinderen beter had kunnen voorbereiden op dit soort situaties en er proactief met ze over in gesprek had kunnen gaan. Aan de andere kant leren kinderen ook door te doen en door fouten te maken. Mijn dochter binget geen series meer op de fiets en mijn zoon denkt beter na over hoeveel uren gamen goed voor hem is. Te streng zijn is ook weer niet goed. Blijf vooral praten met elkaar.

Hoe vinden zij het dan dat je expert bent op dit gebied?
Haha. Soms plagen ze me zelfs een beetje als ik een nieuw inzicht deel. Dan zeggen ze ‘Nou mam, heb je weer wat nieuws opgestoken of uitgevonden?’ Over het algemeen vinden ze het wel heel leuk. En ik leer ook van hen. Soms schrijf ik teksten voor de doelgroep en dan vraag ik aan hen ‘Hoe zouden jullie dit zeggen?’.

Bovendien is media een groot deel van hun wereld en ze vinden het leuk dat hun moeder daar wat vanaf weet. Als ik met mijn zoon ga wandelen, vertelt hij me eerst uitvoerig over het plan dat hij met zijn vrienden heeft gemaakt om met z’n allen Rocket League te gaan spelen. Ik ben erg blij dat mijn kinderen ‘hun’ wereld met me delen. Hoop dat meer pubers zulke dingen met hun moeder of vader bespreken.

Wat zou je in de toekomst nog willen onderzoeken? 
De bovenbouw van de basisschool is een interessante groep. Dit zijn kinderen die vaak al een mobiel hebben. De overgang naar het voortgezet onderwijs is een gevoelige en kwetsbare periode. Hun wereld wordt groter, groepsdruk neemt toe en kinderen gaan steeds meer hun eigen identiteit ontwikkelen. Je wil kinderen en hun ouders/verzorgers hier voortijdig en op een fijne manier over informeren. Hier is nog een hoop voor te ontwikkelen, ook omdat de technieken zich blijven ontwikkelen. 

Op Safer Internet Day organiseren jullie het online event ‘Wanna Media!’. Wie mag dit volgens jou niet missen? 
Eigenlijk alle beroepskrachten die met opgroeiende jeugd werken. Denk bijvoorbeeld aan een sociaal werker, bibliothecaris, politieagent, wijkverpleegkundige of leerkracht. Wij en zij kunnen er niet om heen dat kinderen onlosmakelijk verbonden zijn met media. En het is je eigen verantwoordelijkheid om je daar zo goed mogelijk in te laten scholen. Zo houd je niet alleen je eigen mediawijsheid op peil, maar weet je je media-opvoedvaardigheden ook aan te laten sluiten bij je doelgroep.

Svenja Büttner is naast senior-onderzoeker ook orthopedagoog. Op dinsdag 9 februari is het Safer Internet Day. Deze dag is in het leven geroepen om mensen bewuster te maken van de risico's en kansen van de online wereld. Het lectoraat Jeugd & Media, waar Svenja werkt, organiseert op deze dag het online event 'Wanna Media!'. Helaas is aanmelden niet meer mogelijk, wel zijn de presentaties (PowerPoint) op te vragen via m.d.zanfir@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad).

Lees meer over het lectoraat Jeugd & Media