Elke stap richting duurzaamheid blijft lectoren motiveren

Digitalisering en duurzaamheid zijn niet meer weg te denken uit ons leven. Hoewel deze thema’s allebei vooruitgang in zich herbergen, kunnen ze ook botsen. Denk aan groene stroom die wordt gebruikt om megadatacenters van een socialmedianetwerk te laten functioneren. Kwartiermakend lector Digital Business & Society Erik Fledderus en onze lector Energietransitie Jeike Wallinga slaan de handen ineen om bewustwording onder hun studenten te creëren op het snijvlak van deze twee onderwerpen. “We bewegen qua duurzaamheid nog steeds de verkeerde kant op”, zegt de lector Energietransitie. “Maar alles begint met één stap. En elke stap de goede kant op blijft motiveren.” 

Om studenten van de ICT-opleiding te motiveren echt werk te maken van duurzaamheid, is dit jaar de Green Award in het leven geroepen. Een prijs die in het kader van de HBO-ICT-beurs Winnovation wordt uitgereikt op 16 juni. Zo’n 30 studenten strijden mee om met duurzame oplossingen te komen in hun vakgebied. Beide lectoren geven graag uitleg.

Even beginnen bij het begin: wat hebben jullie lectoraten met elkaar te maken?

Jeike: “Heel erg veel! Het lectoraat van Erik raakt aan alles omdat er zoveel in de wereld wordt gedigitaliseerd. En mijn eigen lectoraat raakt ook aan alles. Van waar we naartoe rijden tot wat we met z’n allen bedenken: het kost allemaal energie. In die zin is het heel logisch om te kijken: hoe zit het op het snijvlak van digitalisering en energietransitie? Het ene kan ook ten koste gaan van het andere en dat is niet de bedoeling. Het is de bedoeling dat ze elkaar versterken.”

En waar gebeurt dat dan bijvoorbeeld niet?

Erik: “Bij de inzet van grote datawarehouses in Noord-Holland en de Flevopolder zie je dat het ingewikkeld wordt. Er wordt gezegd dat die datacenters echt nodig zijn, omdat we steeds meer data verbruiken. Tegelijkertijd verbruikt zo’n warehouse net zoveel energie als de stad Amsterdam. Dan kun je dus zeggen: daar gaat de inzet van al je duurzame energie.” Jeike vult hem aan: “Dan doe je aan de ene kant zoveel moeite om overal windmolens neer te zetten, maar aan de andere kant neemt ons energiegebruik onbewust toe doordat we zo graag en hierdoor dus steeds meer data gebruiken door bijvoorbeeld te Netflixen en op social media te laten weten wat we allemaal aan het doen zijn.”

Wat willen jullie hierin veranderen?

“Allereerst nog meer bewustwording creëren”, zegt Erik. “De koppeling tussen wat je doet en welke gevolgen dat heeft, moet duidelijk worden. We willen laten inzien dat je gedrag én alle keuzes die je maakt, impact hebben op een andere plek. Die twee dingen zijn in onze hoofden heel vaak gescheiden. Weet je bijvoorbeeld wat een zoekopdracht kost aan data? Of een uurtje gamen? Als je dat weet, kun je nadenken over alternatieven. Dat hoeft helemaal niet direct ander gedrag te zijn, het kan ook zijn dat je gebruik gaat maken van andere software die aantoonbaar zuiniger is.”

Ook Jeike hamert op het gesprek voeren. “Zo’n megadatacenter is geen raar idee van een socialmediaplatform. Het is iets wat er komt, omdat wij zoveel data inzetten bij al ons geüp- en download en daar ook om de haverklap naar willen kijken. Die hele digitalisering van een deel van ons sociale leven leidt tot dit soort ontwikkelingen. Maa we kunnen ook zeggen: we blazen 5G af, houden het op 4G en accepteren dat het langzamer is. De vraag is: hoever digitaliseer je? En als je dat doet: welke duurzame keuzes kun je daarbinnen maken?”

De tekst gaat verder onder de foto

En wat betekent dit voor de prijs die jullie initieerden, de Green Award?

Jeike: “Het initiatief voor deze Green Award komt voort uit het EBBE-project van het lectoraat. Waar we mee bezig zijn in het kader van de prijs is de vraag: hoe kan ICT helpen om de versnelling van de energietransitie vorm te geven? En aan de andere kant: hoe groen is alle ICT die je inzet?” Erik: “Dat is een mooi onderscheid. Voorbeelden die we nu zien langskomen, zijn vaak gestoeld op de al bekende socialmediaplatforms. Ik heb ideeën gezien van studenten die onderzoeken hoe ze de keten van boer tot bord kunnen verkorten. Hoe ga je dat doen? Via een platform waar vraag en antwoord samenkomen. Zo’n idee is misschien niet helemaal nieuw, maar leidt er wel toe dat er meer begrip en idee komt van wat er allemaal voor nodig is om voedsel op je bord te krijgen.” Jeike: “Als je zo’n idee vertaalt naar energie en naar de wens dat ons voedsel zich al dichterbij bij ‘onze mond’ bevindt, dan verspil je dus minder en gebruik je de energie die je erin stopt efficiënter. Door voedselvoorziening lokaal te organiseren, hoeven er minder vrachtwagens te rijden. En bedenk wat het scheelt als je producten niet meer van overzee haalt, dan is het effect dubbel zo groot. En als het betekent dat je ook nog eens met minder verpakkingsmateriaal hoeft te werken, is dat nog eens extra winst.”

Waarom vinden jullie het zo belangrijk om hiermee bezig te zijn?

Jeike: “Je kunt de energietransitie niet links laten liggen. Dat geldt voor ons allemaal, maar zeker voor onze studenten binnen de HBO-ICT-opleiding. Zij moeten een basisniveau in deze thematiek hebben. Onze Green Award komt voort uit de zoektocht: wat betekent zo’n basisniveau? Hoe gaan we dat op een positieve manier onder de aandacht brengen? Door een prijs uit te reiken en daarmee onze studenten wegwijs te maken in wat ICT en energietransitie met elkaar te maken hebben willen we dit onder andere bereiken. Dan merk je trouwens dat we zelf ook hard aan ’t leren zijn. We weten dat die relatie er is, maar het is aan ons om deze ook zo tastbaar mogelijk te maken voor ons onderwijs.”

En wat betreft Erik, hij ziet het bij ondernemers met grote regelmaat gebeuren dat het thema duurzaamheid, net als de privacyregelgeving, wordt gezien als een beperking in het businessmodel. “Maar het kan ook juist een asset zijn. Iets wat waarde kan hebben voor jouw bedrijf of organisatie en ervoor kan zorgen dat je een goed verhaal hebt: ik heb hier goed over nagedacht, en zet deze ‘beperking’ in als kans”, legt hij uit. “Daarnaast: zie het als een soort sport en vraag jezelf af: kan ik als organisatie op de een of andere manier duurzamer zijn dan een jaar eerder?’ Jeike vult hem aan: “Randvoorwaarden opleggen kan ook een stimulans zijn voor de creativiteit. Dat is voor ons ook dé uitdaging: zorgen dat we vraagstukken zo formuleren dat ze bij onze studenten een uitdaging oproepen in plaats van een worsteling.”

En wat maakt dit tot een thema waar jullie dag in, dag uit aan willen werken? Als jullie zo aan het vertellen zijn, is het duidelijk dat er een lange weg te gaan is.

Erik is erg geïnteresseerd in veranderprocessen bij mensen. “Wat zorgt er nu voor dat je bepaalde stappen wel of niet zet? Voor mij is ook dit een beetje een sport: hoe kun je vanuit de positie die je inneemt, of je nu lector of consument bent, elke keer kijken wat ervoor zorgt dat we iets dichter bij dat punt op de horizon komen, kortom klimaatneutraler.” En voor Jeike is duurzaamheid haar hele leven al een relevant thema. “Ik wil niet alleen als burger en als consument, maar ook als professional een bijdrage leveren dat we met z'n allen de goede kant op bewegen qua duurzaamheid. Dat motiveert mij iedere dag. Ik word ook weleens chagrijnig, omdat we als geheel nog steeds de verkeerde kant op bewegen. Het moet sneller én kan sneller. We hoeven echt niet terug te gaan naar de steentijd, maar we moeten wel anders omgaan met onze hulpbronnen. Ik zie een enorm belangrijke rol in het hbo om onze studenten daarin mee te nemen, maar ook om te kijken met bedrijven hoe je die energietransitie kunt versnellen. De Green Award is daarbij voor mij de kers op de taart voor het beste ‘transitie-idee’ dat studenten op dit moment naar voren brengen.”

Dit is deel 1 uit onze serie over de Green Award. Lees ook deel 2 én ervaar tot slot uiteraard meer over de uitslag en winnaar!

Lees meer over het lectoraat Energietransitie

Lees meer over het nieuwe lectoraat Digital Business & Society