Familiedynamieken bij agrarische bedrijfsopvolging

Een succesvolle bedrijfsopvolging vraagt om betrokkenheid van de hele familie. Om dit te bereiken hebben we een werkboek gemaakt met praktische handvatten.

• Lectoraat: Expertisecentrum Familiebedrijven
• Betrokken onderzoeker: Bart Hoogeboom(opent in nieuw tabblad), onderzoeker
• Partners: hogeschool Van Hall Larenstein, Aeres Hogeschool, Fries Sociaal Planbureau, het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) en LTO Noord en agrarische familiebedrijven
• Het onderzoek is mede mogelijk gemaakt door Regieorgaan SIA

Harmonieuze bedrijfsoverdracht

Een harmonieuze bedrijfsoverdracht in de agrarische sector is niet altijd even vanzelfsprekend en kan een hoop gedoe opleveren als er te weinig aandacht is geweest voor de emotionele aspecten van de bedrijfsopvolging. Binnen dit project hebben we daarom twee jaar lang agrarische families begeleid en ondersteund in hun opvolgingsproces. De focus lag hierbij op de zachte kant van bedrijfsopvolging. 

In de agrarische sector lopen gezin en bedrijf, persoonlijke en zakelijke relaties vaak door elkaar. Het is een complex proces met gevolgen voor bedrijf en familie. Een succesvol opvolgingsproces zorgt voor bedrijfscontinuïteit en alle familiebanden blijven intact. Maar gebeurt dit onzorgvuldig, dan vergroot dat het risico op slechtere zakelijke prestaties of zelfs op ruzie binnen de familie. Daarom is, naast de zakelijke afwikkeling, ook aandacht voor het sociale en emotionele aspect zo belangrijk. 

Aan het project hebben 15 agrarische families deelgenomen. In samenwerking met de families hebben we de belangen en behoeften van familieleden in kaart gebracht: van de opvolgers, overdragers, partners en niet-opvolgers. Vervolgens hebben we met de kennis die we hebben opgedaan een concreet stappenplan ontwikkeld voor de zachte kant van opvolging in het agrarische bedrijf. 

We zijn dit project gestart vanuit het beleidsprogramma Duurzame Bedrijfsopvolging. Dit programma is een initiatief van het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en heeft als doel om het aantal succesvolle bedrijfsoverdrachten te verhogen.

Uitkomsten

Een succesvolle bedrijfsopvolging vraagt om betrokkenheid van de hele familie. Dit begint met de bereidheid tot een open familiegesprek.  Hiervoor hebben we een werkboek samengesteld met handvatten, inzichten, opdrachten, een scan en praktijkervaringen, waarmee boerengezinnen zelf aan de slag kunnen en waarmee ze elkaars wensen, behoeften en verwachtingen in kaart kunnen brengen. 

Het doel van het werkboek is om te ondersteunen, maar ook om families sterker en zelfredzamer te maken. Het werkboek kan bovendien helpen om de hulpvraag aan een adviseur helder te krijgen. 

De resultaten uit het onderzoek worden eveneens beschikbaar gesteld voor het onderwijs. Zo hebben we spelvormen ontwikkeld om moeilijke en relationeel ingewikkelde onderwerpen nog beter bespreekbaar te maken in het agrarisch onderwijs. Daarnaast wordt het onderzoek gebruikt binnen agrarische scholen om zo het curriculum over de zachte kant van bedrijfsopvolging te versterken. 

Klik hier voor het werkboekje Bedrijfsopvolging is een familiezaak(opent in nieuw tabblad). Het werkboek biedt veel handvatten voor agrarische families om samen het goede gesprek te voeren. De bijbehorende opdrachten zijn ook afzonderlijk te downladen. Lees ook ons blog over dit thema.

Meer weten? 

Neem contact op met Bart Hoogeboom, onderzoeker Expertisecentrum Familiebedrijven

Bart Hoogeboom(opent in nieuw tabblad),
b.hoogeboom@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)

0884698426(opent in nieuw tabblad)