Bewust smartphonegebruik goed voor mentaal welzijn studenten

Veel studenten kunnen niet meer zonder hun smartphone. Naast alle kansen en voordelen die een smartphone biedt, zitten er ook nadelen aan. Hoewel er onderzoek naar social mediagebruik en mentaal welzijn wordt gedaan, bieden deze uitkomsten geen duidelijk zicht op welke maatregelen het beste werken voor jongeren. Studenten zijn zoekende naar manieren om hun smartphonegebruik onder controle te houden. Uit onderzoek van het lectoraat Jeugd & Media van hogeschool Windesheim blijkt dat bestaande tools meestal niet goed aansluiten, omdat er meer behoefte aan maatwerk is.

Studenten hebben hun smartphone nodig om te kunnen studeren, bijvoorbeeld voor het bekijken van roosters of voor contact met medestudenten. Tegelijkertijd worden ze ook steeds getrokken naar verschillende apps, die een groot deel van hun tijd en aandacht vragen en het studeren belemmeren. Madelief Harten, student aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), nam het initiatief om samen met het lectoraat Jeugd & Media onderzoek te doen naar het smartphonegebruik en het mentaal welzijn van studenten. Uit het onderzoek ‘Gelukkig zijn met én zonder je smartphone’ komt naar voren dat een groot deel van de studenten niet tevreden is over hun eigen smartphonegebruik. Ze worden afgeleid, het geeft sociale druk, het is tijdverspilling en verslavend. Maar hoe krijgen studenten grip op hun smartphonegebruik? 

Mentale gezondheid

Er bestaan wel interventies voor het managen van schermtijd, maar deze zijn vaak bedacht door volwassenen. Een maatregel die regelmatig wordt genomen is het instellen van een verbod. De vraag is of dat de juiste lange termijnoplossing is. Het verkennend onderzoek is daarom gericht op in hoeverre deze interventies aansluiten op de behoeften van de studenten. Lector Jeugd & Media Peter Nikken: “De resultaten laten zien dat het wél mogelijk is om goed om te gaan met je smartphone en zo het mentaal welzijn van studenten te helpen verbeteren. Maar dat vraagt wel inzet van studenten zelf en van verschillende partijen om hen heen, zoals de universiteit en hogeschool, de media-platforms en studiegenoten en familie. Dat is nodig, want onderzoek naar het verband tussen de tijd op de telefoon en mentale gezondheid, maakt duidelijk dat het invloed heeft op de kans op mentale klachten zoals depressies en stress.

Tekst gaat verder onder de foto

Controle over de smartphone

Wat is een succesfactor om controle te krijgen over het gebruik van de smartphone? Dat blijkt maatwerk voor het inzetten van tools te zijn. Dit kan een combinatie zijn van het op vliegtuigmodus zetten tijdens het studeren, het gebruik van een analoge wekker of het uitzetten van de notificaties. Madelief Harten: “Keuzevrijheid in het gebruik van tools om smartphonegebruik te managen is belangrijk. Opvallend is dat bijna elke deelnemer meer tevreden over het smartphonegebruik is na deelname aan het project.” De deelnemers gaven verder aan zich minder afhankelijk te voelen van hun smartphone. Ook vergrootte de deelname de bewustwording van het eigen smartphonegebruik.

Kennis bundelen

Eén van de belangrijkste adviezen na dit onderzoek is om mediabewustzijn te creëren bij jongvolwassenen en om vervolgens ondersteuning te bieden vanuit de behoefte van de student(en). Daarnaast geven de uitkomsten van het onderzoek inzicht in de kansen die er liggen om smartphonegebruik te managen en hiermee het mentale welzijn van studenten te verbeteren. Om stappen te zetten is het nodig om de krachten uit het werkveld te bundelen. Hiermee is een start gemaakt tijdens een expertsessie op 4 oktober bij hogeschool Windesheim. Bij deze sessie hebben experts vanuit verschillende disciplines, zoals overheidsbeleid, studiebegeleiding, de media-industrie met studenten samen een aanzet gedaan tot een concreet actieplan. In dit plan wordt opgenomen wat vanuit een gedeelde verantwoordelijkheid moet worden gedaan om studenten de juiste tools te bieden om hun smartphonegebruik goed te managen. Een belangrijke uitkomst van die sessie was dat veel initiatieven om schermgebruik te managen zijn gericht op middelbare scholieren en dat jongvolwassen een vergeten groep zijn. 

Over het onderzoek

Het onderzoek ‘Gelukkig zijn met en zonder je smartphone’ is met ondersteuning van ZonMw en het lectoraat Jeugd & Media, opgezet en uitgevoerd door onderzoeker Madelief Harten, student aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Het participatief actieonderzoek is gedaan door en samen met tientallen studenten (RUG, Windesheim, Hanze, Saxion). Er is in kaart gebracht wat studenten van bestaande tools vinden en wat voor behoeften zij hebben bij het managen van hun smartphonegebruik.