"Niet concluderen, maar observeren"

Het unieke perspectief van de docent bewegingsonderwijs
Tijdens een les bewegingsonderwijs gebeurt veel. Waar tijdens de andere vakken veel op een stoel gezeten wordt en geleerd, zijn leerlingen in een gymles in beweging. “Er vallen veel dingen op: wie gaat er bijvoorbeeld naast wie op de bank zitten? Wie gaat er gewoon zitten en wie blijft er staan? Zo krijgen wij als docent bewegingsonderwijs veel meer signalen en zien we meer patronen dan docenten van andere vakken, juist omdat de leerlingen meer vrijheid hebben en we hen daarnaast ook uitnodigen om zichzelf bewegend te laten zien,” begint Sam. Hij merkte dat hij meer wil begrijpen van de structuur en minder wil handelen op onderbuikgevoelens. Hij ging zich om die reden verder verdiepen in groepsdynamiek en stuit op de post-hbo opleiding tot Groepsdynamisch Coach. Voorafgaand aan de opleiding waren er meerdere gesprekken met docenten Marlies Wolters en Jeroen Steeman. “In de intakegesprekken kreeg ik het gevoel dat ik door Marlies en Jeroen gehoord werd. We gingen onder andere in op waarom ik deze opleiding wilde doen en wat ik nodig had om het tot een succes te maken. Het zorgde ervoor dat ik goed voorbereid begon.” De post-hbo opleiding is zo ingericht dat je handvatten krijgt voor de praktijk: wat je leert, kan toegepast worden in de lessen.    

Eigen ervaringen na de opleiding

“Het belangrijkste dat ik heb geleerd tijdens de opleiding, is bewustwording,” vertelt Sam, “ik zie nu welke signalen leerlingen zowel bewust als onbewust afgeven. Dat maakt het makkelijker om een groep te lezen.” Signalen waar Sam in deze context op doelt, zijn bijvoorbeeld dat hij herkent wie in de groep de normdragers zijn: wie bepaalt hoe de groep zich gedraagt en wie volgt? Vervolgens heeft Sam vanuit de opleiding handvatten gekregen om het niet alleen te lezen, maar ook interventies te kunnen doen. “Eerder ging ik uit van ‘zonder relatie, geen prestatie’. Inmiddels heb ik geleerd dat een relatie uit veel verschillende vormen kan bestaan. Sommige leerlingen hebben een strakkere lijn nodig waar anderen juist ruimte vragen.” Dus wat is een goede relatie? Als Sam wordt gevraagd naar zijn hoogtepunt na de opleiding, hoeft hij niet lang na te denken: “Een leerling creëerde een onveilige sfeer in de les. Doordat ik heb geleerd structuur te bieden aan heel de groep maar ook de juiste gesprektechnieken om de individuele student beter te leren begrijpen en te achterhalen waar het gedrag vandaan kwam, zijn we verder gekomen. Het is nu omgebogen naar een veilige werksfeer zonder de student te verliezen!”

Expertrol binnen het team

Binnen zijn team is Sam nu gegroeid in zijn expertrol voor wat betreft groepsdynamiek en wordt hij inmiddels regelmatig met vragen hierover benaderd. “Als collega’s mij vragen om mee te denken, is het eerste wat ik doe meegaan naar een les. Ik observeer het waarneembare gedrag van zowel de leerlingen als de leraar en kijk wat er in de klas gebeurt. Na de les probeer ik de collega’s mee te nemen in wat mij opvalt, maar ook wat hun eigen rol is in het verhaal.” Als het probleem ook bij andere vakken te zien is, dan komen de docenten als team bij elkaar en delen ze hun ervaringen. “Vanuit daar kunnen we besluiten gezamenlijk interventies te doen. De kracht zit hem hier in het samen: doordat we een lijn kunnen trekken, kunnen we onze leerlingen helpen. We bieden hen namelijk duidelijkheid,” vertelt Sam. Deze afspraken kunnen gemaakt worden op verschillende vlakken. Denk aan bepaalde structuren, zoals dat iedere les hetzelfde start, of een omgangsvorm waarin docenten allemaal op dezelfde manier op overtredingen reageren. “De opleiding heeft mij geholpen om niet alleen bewuster te zijn van de signalen in een groep, maar ook van welke rol je kan hebben als docent. Dat neem ik mee in mijn les en geef ik ook terug aan collega’s.”