De betekenis van sociale robots voor thuiswonende mensen met dementie: zin en onzin?

Hoe en op welke gebieden kunnen sociale robots de sociale gezondheid van mensen met dementie en de volhoudtijd van mantelzorgers ondersteunen, zodat zij zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen?

• Lectoraat: ICT-innovaties in de Zorg 
• Betrokken onderzoekers: Dr.ir.Marike Hettinga, lector
• Soort onderzoek: praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek 
• Partners: Lectoraat Innoveren met Ouderen (Windesheim), NHL, VIAA, Hanzehogeschool, ZorgInnovatieForum, Alzheimer Nederland, Netwerk dementie IJssel-Vecht, Netwerk dementie Drenthe, TinZ netwerk dementie Friesland, ProMemo
• Mede mogelijk gemaakt door: ZonMW

Aanleiding Betekenis sociale robots voor thuiswonende mensen met dementie

Sociale robots zijn een nieuwe ontwikkeling in de zorg voor mensen met dementie. In dit project hebben we onderzoek gedaan naar de sociale robot Tessa van het Nederlandse bedrijf Tinybots. Tessa kan personen met dementie structuur bieden, doordat ze een herinnering geeft voor afspraken en dagelijkse handelingen. Ze doet dat door het uitspreken van een boodschap. Tessa kan ook ja/nee-vragen stellen en muziek afspelen. Omdat sociale robots nog zo nieuw zijn, is het belangrijk om goed te begrijpen wat een robot als Tessa voor mensen met dementie en hun naasten kan betekenen.

Doelstelling en uitvoering

Tessa is voor een periode van enkele weken tot maanden ingezet bij tien thuiswonende mensen met dementie. Naast hen waren ook familieleden en casemanagers betrokken bij het onderzoek. Daarnaast zijn er groepsgesprekken gehouden met alle ouderen en zijn er samen met de deelnemers enkele experimentele uitbreidingen voor Tessa ontwikkeld en beproefd.

Nieuwe inzichten die we samen met de deelnemers hebben opgedaan, zijn beschreven in een publieksvriendelijk boekje: Een stem in huis(opent in nieuw tabblad). Hierin staan verhalen over de ervaringen van de deelnemers, een reeks geleerde lessen, praktische tips om Tessa goed in te zetten, en een kritische reflectie op de vraag wat Tessa kan bijdragen aan goede zorg.

Conclusie

De onderzoeksresultaten en de geleerde lessen laten zien dat Tessa van betekenis kán zijn voor thuiswonende mensen met dementie. Ze kan daadwerkelijk ondersteuning bieden om grip op de dag te krijgen (behoefte van de persoon met dementie) of om mensen met dementie te activeren (behoefte van de mantelzorger). Daarnaast kan Tessa een heus ‘maatje’ worden voor de persoon met dementie, al was het maar omdat haar stem de stilte in huis doorbreekt. 

Er zitten wel beperkingen aan Tessa waardoor het niet duidelijk is of inzet van Tessa de verwachtingen kan waarmaken. Twee fundamentele beperkingen springen hierbij in het oog: Tessa is niet interactief en heeft geen omgevingsbewustzijn.

Samenwerkingsverband

Ons lectoraat was penvoerder van dit onderzoeksproject en werkte samen met: lectoraat Innoveren Met Ouderen, Windesheim, Zwolle, ProMemo Expertisecentrum Dementie voor Professionals, Windesheim, Zwolle, lectoraat iHuman Welzijn Zorg Digitaal, NHL Hogeschool, Leeuwarden, lector Zorg en Zingeving, Hogeschool Viaa, Zwolle, lectoraat New Business & ICT Hanze Hogeschool, Groningen, Zorg Innovatie Forum, Groningen, Alzheimer Nederland regio IJssel-Vecht, Netwerken Dementie Friesland, Drenthe en IJssel-Vecht

Meer weten?

Neem contact op met Dr.ir.Marike Hettinga, lector ICT-innovaties in de Zorg 
m.hettinga@windesheim.nl(opent in nieuw tabblad)