Gesprek over levenseinde complex bij dementie

Hoe ga je als huisarts of casemanager dementie het gesprek aan over wensen rondom het levenseinde bij dementie?
 

Het kabinet wil het gesprek over het levenseinde stimuleren via een campagne. Want zo eenvoudig is dat niet. Zeker niet bij dementie. Als iemands vermogen om wensen en persoonlijke voorkeuren te verwoorden, afneemt. Ook casemanagers zijn handelingsverlegen of wachten op het geschikte moment. Hogeschool Windesheim ontwikkelde voor de ouderenzorg met andere kennispartners ‘De Gesprekwijzer’ om sensitieve zorgthema’s zoals het levenseinde tijdig te bespreken.

Gesprek levenseinde vermijden

Hoe ga je als huisarts of casemanager dementie het gesprek aan over wensen rondom het levenseinde bij dementie? Mensen die met deze ziekte geconfronteerd worden, vinden het vaak al ingewikkeld om onder ogen te zien dat hun geheugen achteruit gaat. ‘We merken dat mensen met dementie het gesprek over het levenseinde liever vermijden of voor zich uit schuiven. Ook professionals in de ouderenzorg zijn daarin soms handelingsverlegen en wachten het juiste moment af. Terwijl je het gesprek beter kunt voeren als mensen met dementie nog goed zelfstandig kunnen beslissen’, zegt Carolien Smits, lector Innoveren met Ouderen bij hogeschool Windesheim. Niet alleen over het levenseinde, maar ook over financiële bekwaamheid, medische zorg of dagbesteding.

Persoonlijke wensen en voorkeuren

Om zorgprofessionals in de ouderenzorg daarin te ondersteunen ontwikkelde hogeschool Windesheim samen met Saxion en het consortium Ligare ‘De Gesprekswijzer’ Een tool met concrete vragen hoe iemand met dementie aankijkt tegen sterven? Kiest die persoon wel of niet voor reanimatie in de laatste levensfase? En wat zijn iemands wensen rondom euthanasie? In het geval van gevorderde dementie wordt een verzoek om euthanasie alleen beoordeeld door een arts als er een duidelijke wilsverklaring ligt, die de betrokkene heeft opgesteld toen hij of zij nog wilsbekwaam was. Dit maakt het tijdig bespreken extra belangrijk. ‘Zorgverleners kunnen betere zorg op maat bieden als ze weten wat persoonlijke voorkeuren zijn van patiënten’, licht Windesheimlector Carolien Smits toe.

Startpunt voor vervolggesprekken

Héline van Vuuren, zet als casemanager dementie bij IJsselheem regelmatig de Gesprekswijzer in. ‘Als ik een lastig onderwerp moet aansnijden, kan ik nu de Gesprekswijzer erbij pakken en aangeven dat we een bepaald onderwerp nog moeten bespreken. Het helpt om een gevoelig onderwerp in te leiden en daar met een client samen betekenis aan te geven. Wat ik er goed aan vind? Dat het startpunt van ieder gesprek iemands levensverhaal is. Daar kun je dan in de vervolggesprekken bij aansluiten. Ook is het een praktisch naslagwerk. Soms merk ik dat mensen met dementie niet goed begrijpen wat een casemanager voor hen kan betekenen. De Gesprekswijzer maakt mijn werk meteen visueel en inzichtelijk’, aldus Héline van Vuuren.

Zorgthema’s

De Gesprekswijzer is bedoeld voor casemanagers dementie, huisartsen, praktijkondersteuners en eerstelijns specialisten ouderengeneeskunde. De Gesprekswijzer is een ronde schijf met thema’s en onderliggende vragen die zorgverleners letterlijk op tafel kunnen leggen. Naast vragen over het levenseinde, gaat het ook over thema’s als financiën, medische zorg, omgaan met dementie, wonen & sociaal netwerk en de dagelijkse zorg.
Meer informatie over dit onderzoek naar dementie.